- 读书 >
- 中国通史 - 傅乐成 >
- 第十五章 盛唐的武功 >
- 二、西域与西南诸国的用兵
(三)吐谷浑、党项和天竺
吐谷浑可汗伏允,自乘隋末之乱恢复故土,据地数千里,大致包括今青海省巴颜喀喇山以北及新疆东南隅之地。伏允从前派往隋室的质子顺,也于唐高祖即位后由江都辗转到长安。高祖曾遣使与伏允连和,要他攻打李轨,并送顺返国。太宗时,伏允屡次入寇。贞观八年(624),太宗命李靖率侯君集等讨之。次年,唐师败吐谷浑于库山(今青海湖西和硕特旗境),伏允轻兵逃入碛中,靖与君集率军分南北两路推进,搜索伏允。侯君集自南路行无人之地二千余里,追及伏允于乌海(今青海湖南),大破之,伏允远遁。李靖率军历经吐谷浑西境,时伏允逃至突伦川(在今青海省西境),靖引兵击破其牙帐,斩首数千,获杂畜二十余万,并俘伏允妻子。伏允逃走,为部下所杀。
伏允既败,其子顺举国降唐,唐立顺为可汗以统其国。顺因久居中国,国人不附,不久竟为部下所杀,国内大乱。唐又派侯君集率兵赴吐谷浑,立顺的儿子诺曷钵为可汗。贞观十三年(639),诺曷钵入朝,大宗妻以宗女弘化公主。十五年(641),吐谷浑丞相宣王专权,阴谋袭弘化公主,劫诺曷钵奔吐蕃。诺曷钵闻知,出奔鄯善。既而宣王为唐将席君买所诛,其国乃定。高宗时,吐谷浑经常遭受吐蕃的侵逼,唐室对它未能作有效的救助,大非川之战后,吐谷浑的国土乃完全为吐蕃所并吞。
党项属西羌种,魏晋以后,甚为衰落,至北周,始渐强大。它居于今四川、西藏、青海的边境交界地区,也就是今积石山黄河上源一带。其国土连亘三千里,北与吐谷浑为邻,西与吐蕃接壤。国内山谷崎岖,部落众多,不相统一,而以拓拔氏为最强。党项人过的是畜牧生活,但大都定居。他们的风俗尚武,好为剽劫,并重视复仇。他们并没有法令和赋役,也没有文字,只以草木的生长和凋谢来计算年岁。
党项自周隋以来,时叛时服,屡为边患。贞观三年(629),党项酋长细封步赖率部内附,其他酋长也相率归唐,唐各于其地设州,以诸酋为刺史。惟有诸酋之一的拓拔赤辞,因与吐谷浑可汗伏允亲善,拒不归附。李靖击吐谷浑,厚赂党项,使其为向导。及吐谷浑平,拓拔赤辞与唐将李道彦发生冲突,赤辞击败道彦,唐师死数万人。其后唐连次派人招抚,赤辞才率众内属;唐室以他为西戎州都督,赐姓李氏,从此职贡不绝。河首(黄河发源地)积石山以东地区,乃皆为唐所有。高宗时,吐蕃强盛,拓拔氏为吐蕃所逼,请求内徙,唐室把它的部落迁移于庆州(今甘肃庆阳县)。党项旧地乃陷于吐蕃,没有迁出的,都受吐蕃役使,党项之外又有黑党项、雪山党项等种落,也都沦为吐蕃的臣属。
天竺也就是汉代的身毒,现在印度半岛的北部地区,境内列国并立,不相统属。自东汉初年,佛法传入中国,双方渐有交通。和帝及桓帝时,天竺数遣使贡献。魏晋之世,双方隔绝了一个时期。从东晋末至南北朝时代,交通又趋频繁,天竺高僧来华者颇不乏人,东晋时的鸠摩罗什和梁时的菩提达摩,是其著者。中国僧侣也有远赴天竺习佛法的,晋安帝时的法显,可为代表。至于这个时期天竺诸国贡使的来华,也屡见不鲜。隋统一后,天竺复绝,炀帝曾命裴矩接待西方诸国,诱其入朝,惟天竺不至,炀帝颇以为恨。
唐时,天竺共分东西南北中五部,名曰“五天竺”,五天竺属国多至数十。中天竺都城叫茶镈和罗(在今印度西北部),国主姓乞利咥,一说姓刹利氏。唐高祖时,中天竺大乱,由嗣王尸罗逸多(Siladirya,又名戒日王,在位期间为606~648)戡定,其他四天竺的君主,都臣服于他。大宗贞观初,玄奘赴天竺取经,尸罗逸多因而有朝唐之意。贞观十五年(641),尸罗逸多自称摩伽陀王,(摩伽陀Magadha,地名,在恒河下流。)开始遣使朝贡,唐室也遣使抚慰之。二十一年(647),唐派王玄策使中天竺,其他四天竺也都入贡。既而尸罗逸多死,中天竺大乱,其臣阿罗那顺自立,发兵攻击玄策,玄策率从骑三十人奋战,全数被擒。玄策宵遁,至吐蕃,发精兵一千二百人,连同泥婆罗国骑兵七千余,进至中天竺国城,连战三日,大破叛众,擒阿罗那顺,叛众死者及被俘者各万余人,城邑聚落投降的五百八十余所。从此天竺震惧,直至玄宗时,仍朝贡不绝。此外位于今中南半岛一带的占婆、真腊、扶南等国,以及西南边徼诸蛮,也都归诚于唐室。