- 读书 >
- 太平广记 - (宋)李昉、扈蒙、徐铉等 >
- 鬼 >
- 鬼二十五
卢顼
贞元六年十月,范阳卢顼家於钱塘,妻弘农杨氏。其姑王氏,早岁出家,隶邑之安养寺。顼宅於寺之北里,有家婢曰小金,年可十五六。顼家贫,假食於郡内郭西堰。堰去其宅数十步,每令小金于堰主事。常有一妇人不知何来,年可四十余,着瑟瑟裙,蓬发曳漆履,直诣小金坐。自言姓朱,第十二,久之而去。如是数日。时天寒,小金爇火以燎。须臾,妇人至,顾见床下炭,怒谓小金曰:”有炭而焚烟熏我,何也?“举足踏火,火即灭。以手批小金,小金绝倒于地。小金有弟年可四五岁,在旁大骇,驰报于家。家人至,已失妇人,而小金瞑然如睡,其身僵强如束。命巫人祀之,释然。如是具陈其事。居数日,妇人至,抱一物如狸状,尖嘴卷尾,尾类犬,身斑似虎。谓小金曰:”何不食我猫儿?“小金曰:”素无为之,奈何?“复批之,小金又倒,火亦扑灭。童子奔归以报,家人至,小金复瞑然。又祝之,随而愈。自此不令之堰。后数日,令小金引船于寺迎外姑。船至寺门外,寺殿后有一塔,小金忽见塔下有车马,朱紫甚盛。伫立而观之,即觉身不自制。须臾,车马出,左右辟易,小金遂倒。见一紫衣人策马,问小金是何人,旁有一人对答。二人举扶阶上,不令损。紫衣者驻马,促后骑曰:”可速行,冷落他(“落”字原空缺,“他”原作“地”,据明抄本补改)筵馔。“小金问傍人曰:”行何适?“人曰:”过大云寺主家耳。“须臾,车马过尽。其院中人来,方见小金倒于阶上,复惊异载归,祀酹之而醒。是夕冬至除夜,卢家方备粢盛之具,其妇人鬼倏闪於牖户之间。以其闹,不得入。卢生以二虎目击小金左右臂。夜久,家人怠寝,妇人忽曳,小金惊叫,妇人怒曰:”作饼子,何不啖我?“家人惊起,小金乃醒,而左臂失一虎目。忽窗外即言”还你“,遂掷窗有声,烛之果得。后数日视之,帛裹干茄子,不复虎目矣。冬至方旦,有女巫来坐,话其事未毕,而妇人来,小金即瞑然。其女巫甚惧,方食,遂夹一枚馄饨,置户限上,祝之。於时小金笑曰:”笑朱十二吃餫饨,以两手拒地,合面于餫饨上吸之。“卢生以古镜照之,小金遂泣。言:”朱十二母在盐官县,若得一顿餫饨,及顾船钱,则不来。“卢生如言,遂诀别而去。方欲焚钱财之时,已见妇人背上负钱。焚毕而去,小金遂释然。居间者,小金母先患风疾,不能言,忽于厨中应诺,便入房,切切然语。出大门,良久,抠衣阔步而入,若人骑马状,直至堂而拜曰:”花容起居。“其家大惊,花容即杨氏家旧婢,死来十余年,语声行动酷似之,乃问花容:”何得来?“答曰:”杨郎遣来,传语娘子,别久好在。杨郎,卢生舅也,要小金母子,故遣取来。“卢生具传,恳辞以留,受语而出门。久之,复命曰:”杨郎见传语,切令不用也,急作纸人代之。“依言剪人,题其名字,焚之。又言:”杨郎在养安寺塔上,与杨二郎双陆。“又问:”杨二郎是何人?“答曰:”神人耳。又有木下三郎,亦在其中。“又问:”小金前见车马何人?“曰:”此是精魅耳。本是东邻吴家阿嫂朱氏,平生苦毒,罚作蛇身。今在天竺寺褚树中有穴,久而能变化通灵,故化作妇人。“又问:”既是蛇身,如何得衣裳着?“答曰:”向某家塚中偷来。“又问:”前抱来者何物?“言”野狸“。遂辞去。即酌一杯令饮,饮讫,更请一杯与门前镬八。问:”镬八是何人?“云:”是杨二郎下行官。“又问:”杨二郎出入如此,人遇之皆祸否?“答曰:”如他杨二郎等神物,出入如风如雨。在虚中,下视人如蝼蚁然,命衰者则自祸耳,他亦无意焉。“言讫而去。至门方醒,醒后问之,皆不知也。后小金夜梦一老人,骑大狮子。狮子如文殊所乘,毛彩奋迅,不可视。旁有二昆仑奴操辔。老人谓小金曰:”吾闻尔被鬼物缠绕,故万里来救。汝是衰厄之年,故鬼点尔作客。“云:”以取钱应点而已,渠亦自得钱。汝若不值我来,至四月,当被作土户,汝则不免死矣。汝於某日拾得秀佛子否?“小金曰:”然。“”汝看此样,绣取七躯佛子,七口幡子。“言讫,又曰:”作八口,吾误言耳。八口,一伴四口,又截头发少许,赎香以供养之,其厄侧除矣。“小金曰:”受教矣。今苦腰背痛,不可忍,慈悲为除之。“老人曰:”易耳。“即令昆仑奴向前,令展手,便於手掌摩指,则如黑漆,染指上。便背上点二灸处。小金方醒,具说其事,即造佛及幡。视背上,信有二点处,遂灸之,背痛立愈。卢顼秉志刚直,不信其事,又骂之曰:”焉有圣贤,来救一婢?此必是鬼耳。“其夜又梦老人曰:”吾哀尔疾危,是以来救。汝愚郎主,却唤我作鬼魅也,吾亦不计此事。汝至四月,必作土户。然至三月末,当须出杭州界以避之矣。夫鬼神所部,州县各异,亦犹人有逃户。“小金曰:”於余杭可乎?“老人曰:”余杭亦杭州耳,何益也?“又曰:”嘉兴可乎?“曰:”可。“老人曰:”汝於嘉兴投谁家?“答曰:”某家有亲,欲投之。“老人曰:”某家是孝,汝今避鬼,还投鬼家,何益也?“凡孝有灵筵,神道交通,他则知汝所在。汝投吉人家,则可矣。又临发时,脱汝所爱惜衣一事,剪去身,留领缝襟带,余处尽去之。缚一草人衣之,着宅之阴暗处,汝则易衣而潜去也。”小金曰:“诺。圣贤前度灸背,当时获愈,今尚苦腰痛。”老人曰:“吾前不除尔腰者,令尔知有我耳。汝今欲除之耶?”复于昆仑手掌中研黑,点腰间一处而去。悟而验之,信有点迹,便灸之,又差。其后妇人亦不来矣,至三月尽。如言潜之嘉兴,自后无事。(出《通幽录》)
【译文】
贞元六年十月。范阳卢顼家住在钱塘,妻子是弘农的杨氏。她的婆婆王氏,早年出家,住在县城的安养寺。顼的住宅在寺庙的北边的乡里。有个家奴叫小金,年龄十五六岁。顼家境贫寒,在郡内部西堰酬借食物。堰距离他的住宅几十步远。每次让小金在堰主持事情,常常有一个妇人不知从何处而来,年龄有四十多岁,穿着青绿色的衣裙,蓬松头发拖着黑鞋,直到小金前坐下,自称姓朱,排行十二,很久才离去。如此多日。当时天气寒冷,小金点火取暖。一会儿,妇人到,看见床下木炭,怒对小金说:“有木炭烧烟薰我,为什么?”抬脚踏火,火就灭了;用手打小金,小金绝气倒在地上。小金有个弟弟年仅四五岁,在旁大惊,跑回家报信。家人到,妇人已失去踪影。小金闭上眼睛的样子象睡觉,身体僵硬象被捆住。让巫人祭祀祷告,才恢复原样,如此这般述说那些事情。过了几天,妇人来,抱着一物象狸的样子,可是尖嘴卷尾巴,尾巴象狗,身上的斑纹象虎。对小金说:“为啥不喂我猫?”小金说:“从来没有做过,怎么办?”又用手打她,小金又倒地,火也扑灭了。童子跑回家报信。家人来到。小金又闭眼象睡着的样子,又祷告,随后又复原。从此不让她到堰上去。以后过了几天,让小金带领船到寺庙迎接外婆。船到了寺门外边,寺殿后有座塔,小金忽然看见塔下有车马,朱紫颜色非常盛美。站立观看,就觉得自己不能控制自己。一会儿,车马出来,左右惊退,小金于是倒在地上。看见一穿紫衣人策马,问小金是什么人,旁边有一人回答。二人抬扶到台阶上,不让损害。紫衣人停马,督促后边骑马的人说:“快点走,别管她(筵馔)。”小金问旁边的说:“到哪里去?”那人说:“到大云寺寺主家。”一会儿,车马过完。那院中人过来,才看见小金倒在台阶上。又很惊异用车拉回家,祭奠后才苏醒。这天晚上是冬至除夜,卢家正准备盛大祭祀供品的器具。那妇人象鬼似的突然闪到门窗之间,凭着吵闹,也不能进去。卢生把二虎目系在小金左右臂。夜深,家人疲乏睡觉。妇人忽又飘然而来,小金惊叫。妇人怒道:“做饼子,为什么不让我吃?”家人惊起,小金才醒,而左臂失去一虎目。忽然窗外就说还你,接着有掷到窗上的声音,用烛照果然得到,过后几天看它,用帛裹个干茄子,不是虎目。冬至才亮天,有个女巫来坐,说那事未完。妇人又来,小金又昏睡过去。那女巫非常害怕。才吃,于是夹起一个馄饨,放到门槛上祷祝。在这时小金笑道,笑朱十二吃馄饨,用两手抓地,脸对着馄饨用嘴吸它。卢生用古镜照她,小金于是哭泣。说朱十二母在盐官县,要得到一顿馄饨,又想到船钱,就不能再来。卢生遵从她的话,于是告别而离去。正要烧钱财之时,已看见妇人背上背着钱,焚化完而离去。小金于是恢复原样。住在这里,小金母亲从前患中风病,不能说话,忽然在厨房中应答。就入屋,情意恳切地说话。出了大门,过了很久,提起衣襟大步而进,象人骑马的样子,直到堂前而拜说:“花容请安。”全家大惊。花容是杨家的旧婢女,死了十多年,话语行动很象她,于是问花容:“从哪里来?”答道:“杨郎派来,传话给娘子,久别安在,杨郎是卢生的舅舅,要小金母子,所以派我来取人。”卢生备好传语,恳切要求留下。接受传语而出门,过了许久,回复命令说:“杨郎见到传语,就令不用了,赶紧做纸人代替她们。”按着说的剪纸人,写上她们的名字,焚烧。又说杨郎在养安寺塔上,与杨二郎平起平坐。又问杨二郎是什么人,回答说,是神人。还有木下三郎,也在那里。又问小金看见的车马里是什么人,回答说,是精灵,原来是东邻吴家阿嫂朱氏,平生狠毒,被罚作蛇身,现在在天竺寺楮树中有洞穴,时间久了能变化通灵气,所以能变作妇人。又问既然是蛇身,怎么能有衣裳穿?回答说,从某家坟里偷来。又问先前抱来的是什么东西,说是野狸。要告辞离去,酌了一杯酒让他喝,喝完,又要一杯给门前的镬八。问镬八是什么人,说是杨二郎的下行官。又问出入如此,人遇上他都是祸患吧?答曰:“象他杨二郎等神物,出入象风象雨,在虚幻中,向下看人象蝼蚁的样了,生命力衰弱的则自有祸呀,他也无意这样。”说完离去,到门口才醒。醒后问她,全不知道。后来小金夜间梦见一位老人,骑着大狮子,狮子象文殊天尊的坐骑,毛色光彩夺目精神振奋行动迅速,不可直视。旁边有两个家奴拿着缰绳。老人对小金说:“我听说你被鬼缠绕,特意不远万里来救你。你现在是衰弱苦难之年,所以鬼点你作客,说是以取钱应付罢了。你如果不遇上我来,到四月份,将被埋在地下,你就避免不了死去。你在某天拾到绣佛子了吗?”小金曰:“是的。”“你照这个样子,绣七个佛子,七口幡子。”说完,又说:“作八口,我说错了,八口,一半四口,再剪下头发少许,烧香供奉它,那苦难就解除了。”小金说:“接受教诲了。现在苦于腰背疼痛,不可忍受,你发发慈悲给除掉。”老人说:“容易呀。”就让家奴上前,让展开手,在手掌磨手指,就象黑漆,站在指上,在背上点了两穴位。小金才醒,全部述说那些事情,马上制作佛与幡。看背上,确实有两个点处,于是针灸,背痛立刻消失,卢顼秉性刚直,不信那事。又骂道:“那有圣贤,来救一个婢女,这一定是鬼。”那夜又梦见老人说:“我可怜你疾病危险,这才来救你,你那愚蠢的主人,却说我是鬼魅,我也不计较这事。你到四月,必死,然而到三月末,应离开杭州地界而逃避。那鬼神所管辖的,州县各不相同,就好象人有逃户的。”小金说:“到余杭可以吗?”老人说:“余杭也属杭州呵,有什么益处?”又说:“嘉兴可以吗?”说:“可以。”老人问:“你到嘉兴投奔谁家?”回答说:“某家有亲属关系,想投奔他。”老人说:“某家有孝,你现在避鬼,还投奔有鬼人家,有什么好处?凡是守孝的有灵筵,神道交往,他就知道你的所在。你投奔吉祥人家,才可以。关于脱掉你所爱惜的衣服一事,剪去衣身,留着领缝襟带,其余部分都去掉,扎一个草人让它穿上,放到屋子的阴暗处。你换上衣服偷偷地离去。”小金说:“是,圣贤前次针灸背部,当时病好,现在还苦于腰痛。”老人说:“我以前不根除你的腰痛病,让你知道有我,你现在要根除吗?”又在家奴手掌中研出黑色,点腰一处而离去。醒后验证,确实有点的痕迹。又病愈。那以后妇人也不来了。到了三月末,按照说的偷偷地到了嘉兴,从那以后无事。