- 读书 >
- 太平广记 - (宋)李昉、扈蒙、徐铉等 >
- 伎巧 >
- 伎巧二
马待封
开元初修法驾,东海马待封能穷伎巧。于是指南车、记里鼓、相风鸟等,待封皆改修,其巧逾于古。待封又为皇后造妆具,中立镜台,台下两层,皆有门户。后将栉沐,启镜奁后,台下开门,有木妇人手执中栉至。后取已,木人即还。至于面脂妆粉,眉黛髻花,应所用物,皆木人执。继至,取毕即还,门户复闭。如是供给皆木人。后既妆罢,诸门皆合,乃持去。其妆台金银彩画,木妇人衣服装饰,穷极精妙焉。待封既造卤簿,又为后帝造妆台,如是数年。敕但给其用,竟不拜官,待封耻之。又奏请造欹器酒山扑满等物,许之。皆以白银造作。其酒山扑满中,机关运动。或四面开定,以纳风气。风气转动,有阴阳向背。则使其外泉流吐纳,以挹杯斗。酒使出入,皆若自然。巧逾造化矣。既成奏之。即属宫中有事,竟不召见。待封恨其数奇,于是变姓名,隐于西河山中。至开元末,待封从晋州来。自称道者吴赐也。常绝粒。与崔邑令李劲造酒山朴满欹器等。酒山立于盘中,其盘径四尺五寸,下有大龟承盘,机运皆在龟腹内。盘中立山,山高三尺,峰峦殊妙。(盘以木为之,布漆其外,龟及山皆漆布脱空,彩画其外。山中虚,受酒三斗。)绕山皆列酒池,池外复有山围之。池中尽生荷,花及叶皆锻铁为之。花开叶舒,以代盘叶,设脯醢珍果佐酒之物于花叶中。山南半腹有龙,藏半身于山,开口吐酒。龙下大荷叶中,有杯承之,杯受四合。龙吐酒八分而止,当饮者即取之。饮酒若迟,山顶有重阁,阁门即开,有催酒人具衣冠执板而出。于是归盏于叶,龙复注之,酒使乃还,阁门即闭。如复迟者,使出如初。直至终宴,终无差失。山四面东西皆有龙吐酒。虽覆酒于池,池内有穴,潜引池中酒纳于山中。比席阑终饮,池中酒亦无遗矣。欹器二,在酒山左右,龙注酒其中。虚则欹,中则平,满则覆。则鲁庙所谓侑坐之器也。君子以诫盈满,孔子观之以诚焉。杜预造欹器不成,前史所载。若吴赐也,造之如常器耳。(出《纪闻》)
【译文】
唐玄宗开元初年,宫中修理皇上外出用的法驾车舆。东海郡有个叫马待封的人懂得各种机关技艺,他将宫中的指示方向用的指南车,记行程里数的证里鼓和标明风向的相风鸟,都重新进行了改造,比先前古人制造的更加机巧。马待封又给皇后制造了一座梳妆台。中间是镜台,台下两层,都安装上门。皇后要梳洗打扮时,打开装镜的匣子后,台下的门自动打开,出来一位木制妇人手里拿着梳洗用的毛巾、梳篦等走出来。皇后接过这些东西后,木女人又回到门里。其它如涂面脂、定妆粉、描眉笔、髻花等一切用物,都由木妇人自动送给皇后。都送完了,木妇人又回到镜台里面,门也自动地关闭好。象这样的一些供给,都由木妇人来完成。皇后着好妆,各个门都关闭好,让人将梳妆台拿走。这座梳妆台上面饰有黄金、白银,还绘着彩色画图。木妇人的衣着服饰,都制作得非常精致考究。马待封在宫中已经制作了帝后、大臣们外出时所使用的各种仪仗,又为皇后制作了梳妆台,一干就是好几年,但是玄宗皇上只是命人给他送来吃穿用度,竟然不授予他官职。马待封觉得是受了羞辱,又上奏皇上,请求让他制作倾器、酒山和蓄钱罐等机巧器具。玄宗皇帝批准了马待封的请求。这些器具都是用白银制作的。其中的酒山、蓄钱罐,中间都有机关运作。酒山可以四面打开,让风从里面通过。风在里面转动机关,分阴阳向背。这样,使得酒山外面有酒象泉水一样流淌出来,用酒杯,或者盛酒的斗接酒。斟酒的仆役出进,都是自动的,由机关来控制。其精巧玄妙胜过天工。马待封将这些带有机关的器具制作出来后,报告给玄宗皇帝。皇上推托宫中有事,竟然不召见马待封。马待封怨恨自己时运不济,于是变换姓名,隐居在西河山中。到了开元末年,马待封从晋州来到京城长安,自称是道士吴赐。他常常辟谷不食,修练长生不老之术。马待封跟崔邑的邑令李劲,一同制作酒山、蓄钱瓦器和倾器等。马待封制作的酒山,坐落在一只圆盘中。圆盘直径四尺五寸,盘下有一只大龟承托着,所有的机关都在大龟的腹中。圆盘的中间屹立着一座酒山,高约三尺,山峰制作得非常特异绝妙。(圆盘是用木料作的,外面涂上漆。大龟与酒山是漆布脱空成壳,外面涂上各种颜色画成真龟、真山状。酒山中间是空的,可盛酒三斗。)围绕着酒山排列酒池,池外还有山围着。酒池中生有荷花。荷花的花与叶,都是用铸铁制作的。花已开放,荷叶也舒展开。它们都代盘使用,里面盛上肉脯,肉酱及各种下酒的珍蔬水果。酒山南侧山腰处有一条龙,藏身在山中。龙口张开,就可以吐出酒来。龙口下边的大荷叶上面放有酒杯,四周都有这样的酒杯。龙口吐酒将酒杯盛到八分满就不吐了,饮酒的人立即取杯饮酒。如果你喝得较慢,酒山顶上有双层阁楼。阁门自动打开,有催酒的机器人穿衣戴帽,手里拿着板子,从里面走出来。于是,将酒杯重新放在大荷叶上,让龙口重新给它斟满酒,酒使才自动回到双层阁楼中。阁门随即自动关闭。如果还有人喝慢了,酒使就又出来监督。这样,一直到酒宴结束,不会出现半点差错。酒山的四面东西,都有龙口吐酒。虽然有时将酒吐在酒池中了,但是酒池内有暗穴,可以将池中的酒引流到酒山中。直到宴席结束酒喝完了,池中的酒不留下一点痕迹来。倾斜盛酒器之二,在酒山周围置有会自动倾斜的酒杯,龙口向里面注酒。杯里面没有盛酒,杯呈倾斜状;盛上半杯酒时,杯子平正;酒盛满杯后,杯子自动倾翻,将酒倒入池中。这是孔庙中设置的所谓陪坐。有道德修养的人,不饮满杯盈出的酒。孔夫子一旁观察以示警诫。古人杜预制造这种倾斜盛酒器没有成功,以前的史书有记载。但是如果是吴赐道士,制造这种器皿真是太平常了。