- 读书 >
- 太平广记 - (宋)李昉、扈蒙、徐铉等 >
- 精察 >
- 精察一
苏无名
天后时,赏赐太平公主细器宝物两食合,所直黄金千镒。公主纳之藏中,岁余取之,尽为盗所将矣。公主言之,天后大怒。召洛州长史谓曰:”三日不得盗,罪。“长史惧,谓两县主盗官曰:”两日不得贼,死。“尉谓吏卒游徼曰:”一日必擒之,擒不得,先死。“吏卒游徼惧,计无所出。衢中遇湖州别驾苏无名,相与请之至县。游徼白尉:得盗物者来矣。无名遽进至阶,尉迎问故。无名曰:”吾湖州别驾也。入计在兹。“尉呼吏卒,何诬辱别驾?无名笑曰:”君无怒吏卒,抑有由也。无名历官所在,擒奸擿伏有名。每偷,至无名前,无得过者。此辈应先闻,故将来,庶解围耳。“尉喜,请其方。无名曰:”与君至府,君可先入白之。“尉白其故,长史大悦。降阶执其手曰:”今日遇公,却赐吾命,请遂其由。“无名曰:”请与君求见对玉阶,乃言之。“于是天后召之,谓曰:”卿得贼乎?“无名曰:”若委臣取贼,无拘日月,且宽府县,令不追求,仍以两县擒盗吏卒,尽以付臣,臣为陛下取之,亦不出数十日耳。“天后许之。无名戒使卒:缓则相闻。月余,值寒食。无名尽召吏卒,约曰:十人五人为侣,于东门北门伺之。见有胡人与党十余,皆衣衰绖,相随出赴北邙者,可踵之而报。吏卒伺之,果得。驰白无名。往视之,问伺者:诸胡何若?伺者曰:胡至一新冢,设奠,哭而不哀。亦撤奠,即巡行冢旁,相视而笑。无名喜曰:”得之矣。“因使吏卒,尽执诸胡,而发其冢。冢开,割棺视之,棺中尽宝物也。奏之,天后问无名:卿何才智过人,而得此盗?对曰:臣非有他计,但识盗耳。当臣到都之日,即此胡出葬之时。臣亦见即知是偷,但不知其葬物处。今寒节拜扫,计必出城,寻其所之,足知其墓。贼既设奠而哭不哀,明所葬非人也。奠而哭毕,巡冢相视而笑,喜墓无损伤也。向若陛下迫促府县,此(此字原阙,据明抄本补)贼计急。必取之而逃,今者更不追求,自然意缓,故未将出。天后曰:”善。“赐金帛,加秩二等。(出《纪闻》)
【译文】
天后武则天代行处理朝政的时候,赏赐太平公主金银珠宝整整装满了两个盛食物的盒子,价值黄金几万两。太平公主收藏起来,一年以后再去取,全部被盗贼偷走了。太平公主报告了武则天,武则天十分生气,把洛州的长史找来说:”三天之内,抓不住盗贼,就将你治罪。“长史很害怕,对所管辖两个县主管侦破刑事案的官员县尉说:”两天之内抓不住盗贼,就把你们处死。“县尉对手下的刑事侦察人员说:”一天之内就必须抓住盗贼,抓不到,先处死你们。“衙役和侦探都很害怕,但是找不到破案的办法。他们在街上遇到了湖州别驾苏无名,大家把他请到县衙。侦探对县尉说:”找来偷东西的盗贼了。“苏无名快步走到台阶下,县尉迎上问这是怎么回事,苏无名说:”我是湖州别驾,同他们在这里商量计策。“县尉训斥手下人说:”为什么诬蔑别驾?“苏无名笑着说:”您不要怪罪他们,他们也是有原因的。我当官经历的地方,擒贼破案很有名。只要是小偷,在我面前没有能逃过去的。他们也有耳闻,所以把我请来。“县尉很高兴,向他请教破案的方法。苏无名说:”我和你去州府,你可以先进去说明。“县尉同长史讲述了苏无名的情况,长使非常高兴,走下台阶握着苏无名的手说:”今天遇到您,就等于赏赐给我一条性命,请您讲一下我们应该怎么办?“苏无名说:”请你和我去求见天后,那时我将说明白。“于是他们请示以后受到了武则天的召见。武则天问:”你抓到盗贼了吗?“苏无名说:”如果委派我去抓贼,必须取消限期,并且放宽对府县的催促,叫他们暂时不要追查。还要把两个县的刑事侦察人员全都归我指挥。我为陛下抓获盗贼,也不会超过几十天的时间。“武则天同意了。苏无名告诉刑侦人员放松追查,一个月以后,到了寒食节这一天。苏无名把刑侦人员全都召集起来,命令他们说:”十五个人一伙,到东门和北门等候。如果看见有十多个回民,全都穿着丧服,一同出城往北邙山方向去,可以跟踪观察并派人告诉我。“这些人去等候,果然发现了一伙回族人。他们立刻派人报告苏无名。苏无名赶去以后问跟踪的人:”这些回族人干了些什么?“跟踪观察的人说:”回族人到了一座新坟之前,摆设供品进行祭奠。他们哭泣的声音并不显得悲伤,撤了祭物以后,他们围绕坟墓观看,互相笑着交换眼色。“苏无名高兴地说:”可以动手了。“命令刑侦人员将这伙回族人全部逮捕。然后挖开那座坟墓,打看棺材一看,里面装的全是丢失的金银珠宝。报告武则天以后,武则天问苏无名:”你为什么才智超过别人,能够抓住这伙盗贼?“苏无名回答说:”我并不是有别的计策,只是会识别盗贼。我刚到京城那天,正遇上这伙回民人抬着棺材假装出葬,我观察认定他们是盗贼,但不知道他们把东西埋在什么地方。今年寒食节扫墓,我估计他们必然出城。跟踪他们,就可以找到埋东西的地方。盗贼祭奠时哭声不悲痛,说明墓中所埋的不是人。祭奠结束,他们围绕坟墓观看微笑,是高兴坟墓没有人动过。如果当初陛下您催促州府和县衙破案,这些盗贼着急害怕,必然会取出珍宝逃走。而我们不再追查,他们必然放松警惕,所以没有逃走。“天后武则天说:”很正确!“奖励给他金子和布匹,并且增加两级俸禄。