- 读书 >
- 太平广记 - (宋)李昉、扈蒙、徐铉等 >
- 铭记 >
- 铭记二
裴度
元和元年,秋九月,淮西帅吴少诚死,子元济拒命。诏邻淮西焉,以兵四攻之,凡数年不克。十三年,召丞相晋国公裴度将而击焉。度既至,因命封人深池濠,且发其地。有得一石者,上有雕出文字为铭,封人持以献度。文曰:“井底一竿竹,竹色深绿绿。鸡未肥,酒未熟,障车儿郎且须缩。”度得之,以示从事,令辩其义焉,咸不能究。度方念之,俄有一卒,自行间跃而贺曰:“吴元济逆天子命,纵狂兵为反谋。赖天子威圣,与丞相德合。今日逆竖成擒矣,敢贺丞相功。”度惊讯之,对曰:“封人得石铭,是其兆也。且’井底一竿竹,竹色深绿绿‘者。言吴少诚由行间一卒,遂拥十万兵,为一方帅,且喻其荣也。’鸡未肥‘者,言无肉也。夫以’肥‘去’肉‘,为’己‘字也。”酒未熟“者,言无水也。以’酒‘去’水‘,为’酉‘字。’障车儿郎‘,谓兵革之士也。’且缩‘者,谓宜退守其所也。推是言之,则”己“酉日当克也。苟未及期,则可俟矣。”度喜,顾左右曰:“卒辨者也。”叹而异之。是岁冬十月,相国李诉将兵入淮西,生得元济,尽诸反者。度因校其日,果己酉焉。于是度益奇卒之辨,擢为裨将。(出《宣室志》)
【译文】
唐宪宗元和元年九月,淮西节度使吴少诚死去,其子吴元济叛变。皇帝下令邻近淮西的各路将领,帅兵从四方围攻他。然而围了好几年也没有攻克。元和十三年,又命丞相晋国公裴度率兵去歼灭他。裴度来到淮西,便命令封人(官名)深挖水沟。在挖地时,有人得到一块石头,上面刻有文字为铭。封人把石献给裴度。那铭文写道:“井底一竿竹,竹色深绿绿。鸡未肥,酒未熟,障车儿郎且须缩。”裴度得到这块石头后,便拿给部下们观看,并叫他们辨别那文字的意思,结果都不能明白。裴度刚刚在揣度,很快有一名兵卒,从队伍中跳起来祝贺道:“吴元济逆天子之命,指使狂兵谋反。仰仗天子的圣威,与丞相的贤德相合,今天这个叛逆就要被擒获了。应当庆贺丞相的功劳!”裴度很惊讶地询问他,他说:“封人得石铭,这是个吉兆。且看’井底一竿竹,竹色深绿绿‘是说吴少诚原不过是队伍中的一名小卒,后来拥有了十万兵,成为一方统帅。这是喻说他的荣耀。’鸡未肥‘,是说没有肉。如果把’肥‘字去掉肉。就成了’己‘字。’酒未熟‘,是说没有水。如果把’酒‘字去掉’水‘,就变成了’酉‘字。’障车儿郎‘,是说兵革之士,’且须缩‘,是说应该退守于自己的驻地。推论这些话的意思,是己酉日才可攻克淮西。假如未到时间,则可以等待。”裴度听后大喜,对左右道:“这士兵是一个很有辨析能力的人,令人感叹惊异啊!”这年冬季十月,相国李诉率兵攻入淮西,活擒吴元济,尽除反叛者。裴度于是与铭文核对日期,果然是己酉日。于是裴度越发惊叹那位士兵的辨析之材,便提拔他为副将。