- 读书 >
- 中国的智慧 - 林语堂 >
- 第三部分 中国诗歌
古代伟大抒情诗
本部分的诗歌选自于孔子编纂的经典《诗经》。据史记载,孔子从三千首古诗中选取三百零五首,并根据音乐进行排列。大部分是民歌或“国歌”,有些是皇室祭祠时吟唱的圣歌。有五首圣歌是商朝(前1783—前1122)的。这本集子的背景是古代官员每年一次采风的习俗,目的是体察民意,了解民情。下面将会看到,许多诗歌是讽刺政府的作品,因为中国人从最早的时候就表现出了非同寻常的批评政府的倾向。
唐诗与《诗经》之间的区别是花瓶里精心摆放的嫩枝——每个角度和弧线都经过精心考虑——与野生花园的郁郁葱葱的区别。这些诗歌向我们奏响了古代人民的声音,新鲜率直,毫无矫揉造作,有的时候一点儿也不害臊。调情者发出了调情的声音,这在唐朝文人的诗歌里是不可能出现的。我们也听到了特别多样的主题:私奔、少女的渴望、弃妇、离婚女子、富人的奢侈、捕猎、战争、服役的士兵以及对富有阶层的嘲讽。
我这里采用了两位译者的译作,一位是中国通,另一位则不是,这样做的目的是希望给出一些具有代表性的作品。在中国诗歌的译文中,我认为海伦·沃德尔译得最好(《中国抒情诗》,霍尔特)。她翻译的蓝本是理雅各的译本及其注释,其译文绝非字面翻译。她采用的方法是捕捉诗歌的精髓或精神,然后运用诗歌中她需要的任何材料,把诗歌编织成一件精美的艺术品,从而达到这一目的。她完全成功了。人们不禁会产生这种印象,就是有人会在不懂汉语的情况下,竟然能用英语重新捕捉到大约三千年前有位中国农妇一闪而逝的思绪,突如其来的内心呐喊。翟理思的两首译诗也很迷人。理雅各博士的译文在措词、韵律和总体效果上往往达不到真正的诗意水平,但他没有什么误译之处,其译作使我们得以窥见《诗经》的宽广度和多样化。他把《诗经》全部译了出来,其中一些韵文相当成功。其实《诗经》要比唐诗更好译一些,因为不存在把诗人选词的深奥微妙之处翻译出来的问题。古诗可能非常微妙,但这种微妙总是非常新鲜率直,而且毫不矫揉造作。
屈原
屈原(前343—约前290)无疑是中国三四位具有强烈感情、能够表现丰富神话细节及清醒想象力的中国伟大诗人之一。屈诗属于跟儒家时代的中国或后来唐朝的诗歌完全不同的类型。同时,在中文诗中,他的诗最难读懂。
李白
把李白(701—762)收录在这儿代表唐朝诗人。他是中国诗歌王子,被誉为“诗仙”。杜甫被誉为“诗圣”。这两个称谓充分表明了两位朋友的特征。李诗的主要特点是活力锐气、浪漫、狂放不羁以及神仙般的才艺,通过他的语言,他面前的世界被转化了。不要希望读者理解他的魅力和旋律,因为李白真正拥有音乐的灵魂。他的诗自己在鸣响,极其令人信服且无须费气力。每个音节、每声语调以及每个意象共同令中文读者沉醉入迷。他使用的语言想简单就简单,想华丽就华丽,但他想到一个逼真的词语时,使我们感到自己好像对汉语一无所知,要么就是个哑巴,否则我们可能就说出来这样的话。有关李白生平的可靠记载以及中国作家对诗人传记注释的译文,可以在奥巴塔的《中国诗人李白》(达顿)序言部分中看到。关于中国诗歌概况的清晰叙述并带有一些技巧方面的细节,可以在威特·宾纳的《玉山》(诺普夫)的序言“中国诗歌”一文中看到。我认为,总体而言,威特·宾纳译的李白是最出色的。我提供了一些必要的脚注。
孟姜女的传说
孟姜女的传说是中国儿童最熟悉的故事之一。本书选自吉纳维夫·温莎特的中文“鼓词”译本(《孟姜女哭长城》,哥伦比亚大学出版社)。在中国,“鼓词”依旧是最为流行的一种说书形式,这种素材可以被认为代表着中国民间诗歌。一般来说,这种鼓词的作者不为人所知,但职业说书人手中都有许多产生于戏剧的文学词语。他们一代代把这些传下来,并进行改动,从而适合自己的目的。他们的语言并非完全没有文化,但具有总让普通人听得懂的伟大长处。孟姜女的传说讲述的是在公元前三世纪,一位新妇去寻找被征召修筑长城的丈夫。看到丈夫的尸骨时,她痛哭流涕,结果把一大段长城给冲断开来。这是一个真实故事,后来进行了修改,在汉代立刻受到欢迎,两千年来从来没有失去其独到的魅力。
把“鼓词”描述为独白最为合适,说书时,说书人打着手鼓,和着节拍,带有独白吟诵者的抑扬顿挫和手势。有时候,说书人会突然唱起来。温莎特小姐令人钦佩的韵文翻译使读者感受到原文那变化的节奏和戏剧性的强度。
尼姑思凡
这是一出非常流行的中文戏剧选段,深为中国观众所喜爱,是本选集中收纳的唯一戏剧诗。顺便说一下,这一戏剧诗表现了典型的中国式雅谑、常识以及非宗教态度。
古代伟大抒情诗
一、海伦·沃德尔译作
匏有苦叶390
匏有苦叶,济有深涉。深则厉,浅则揭。
有弥济盈,有雉鸣。济盈不濡轨,雉鸣求其牡。
雝雝鸣雁,旭日始旦。士如归妻,迨冰未泮。
招招舟子,人涉卬否。人涉卬否,卬须我友。
柏舟391
泛彼柏舟,在彼中河。髧彼两髦,实维我仪。之死矢靡它。母也天只,不谅人只!
泛彼柏舟,在彼河侧。髧彼两髦,实维我特。之死矢靡慝。母也天只,不谅人只!
湛露392
湛湛露斯,匪阳不晞。厌厌夜饮,不醉无归。
湛湛露斯,在彼丰草。厌厌夜饮,在宗载考。
出其东门393
出其东门,有女如云。虽则如云,匪我思存。缟衣綦巾,聊乐我员。
出其阇,有女如荼。虽则如荼,匪我思且。缟衣茹,聊可与娱。
终风394
终风且暴,顾我则笑。谑浪笑敖,中心是悼。
终风且霾,惠然肯来。莫往莫来,悠悠我思。
终风且曀,不日有曀。寤言不寐。愿言则嚏。
曀曀其阴,虺虺其雷。寤言不寐。愿言则怀。
东门之杨395
东门之杨,其叶牂牂。昏以为期,明星煌煌。
东门之杨,其叶肺肺。昏以为期,明星皙皙。