- 读书 >
- 中国的智慧 - 林语堂 >
- 第二部分 中国民主文献 >
- 《尚书》181
秦誓289
做此秦誓时,正值秦国是最强大的王国之一,已经显示出来将要发达的迹象。最后,一位王公推翻了周朝,结束了封建中国的统治。
公元前631年,秦晋联合起来围攻郑京城,还威胁说要灭亡之。但秦国国君却突然撤军,使三位大将与郑国皇宫保持友好关系,约好保护之不受侵犯。这些人充当着秦国的探子。公元前629年,他们传来口信说秦人负责一个城门,如果派兵前来奇袭,郑国可能为秦国所有。历史上的穆公就把这件事告诉了他的谋士们。其中两位最有经验的谋士反对利用这个设计好的诡计,但穆公却听从了野心勃勃之辈的怂恿。第二年,他派了一支大军,由三位最能干的大将率领,希望郑国毫无防备,不加抵抗。但这一尝试失败了。军队在返回秦国的途中遭到晋国军队的袭击,遭受了可怕的失败,几乎全军覆没,三位大将被俘。
晋国国君本来打算把这些俘虏杀掉,但最后还是把他们放回了秦国,想着穆公可能因这些人战败而把他们作为祭祀品,但穆公却没有这样做。他在京城迎接这些受辱的将士,对他们加以抚慰,说战败的罪过在于他本人,因为他不听明智谋士的忠言。据说,他又在此做秦誓,提到了好宰相和坏宰相以及听从他们的不同话题,哀叹自己如何愚蠢地拒绝了年长谋士的建议,而听了新人的话。他永远不会再做这样的事。
公曰:“嗟!我士,听无。予誓告汝群言之首。古人有言曰:‘民讫自若是多盘,责人斯无难,唯受责俾如流,是维艰哉。’我心之忧,日月逾迈,若弗云来。唯古之谋人,则曰未就予忌;唯今之谋人姑将以为亲。虽则云然,尚猷询兹黄发,则罔所愆。番番良士,旅力既愆,我尚有之。仡仡勇夫,射御不违,我尚不欲。唯截截善谝言,俾君子易辞,我皇多有之。昧昧我思之,如有一介臣,断断猗无他技,其心休休焉,其如有容。人之有技,若已有之;人之彦圣,其心好之,不啻如自其口出。是能容之,以保我子孙黎民,亦职有利哉!人之有技,冒疾以恶之;人之彦圣,而违之俾不达,是不能容,以不能保我子孙黎民,亦曰殆哉!邦之杌陧,曰由一人。邦之荣怀,亦尚一人之庆。”
[《周书》(三十),今文《尚书》和古文《尚书》]