- 读书 >
- 中国的智慧 - 林语堂 >
- 第二部分 中国民主文献 >
- 《尚书》181
说命
说命上
1.王245宅忧,亮阴三祀。既免丧,其唯弗言。群臣咸谏于王曰:“呜呼!知之曰明哲,明哲实作则。天子唯君万邦,百官承式,王言唯作命,不言,臣下罔攸禀令。”王庸作书以诰曰:“以台正于四方,唯恐德弗类,兹故弗言。恭默思道,梦帝赉予良弼,其代予言。”乃审厥象,俾以形旁求于天下。说246筑傅岩之野,唯肖。
2.爰立作相,王置诸其左右。命之曰:“朝夕纳诲,以辅台德!若金,用汝作砺;若济巨川,用汝作舟楫;若岁大旱,用汝作霖雨。启乃心,沃朕心。若药弗瞑眩,厥疾弗瘳;247若跣弗视地,厥足用伤。”
“唯暨乃僚,罔不同心以匡乃辟,俾率先王,迪我高后,以康兆民。呜呼!钦予时命,其唯有终!”
3.说复于王曰:“唯木从绳则正,后从谏则圣。后克圣,臣不命其承,畴敢不祗若王之休命?”
说命中
唯说命总百官,乃进于王曰:“呜呼!明王奉若天道,建邦设都,树后王君公,承以大夫师长,不唯逸豫,唯以乱民248。唯天聪明,唯圣时宪,唯臣钦若,唯民从乂。唯口起羞,唯249甲胄起戎,唯衣裳在笥,唯干戈省厥躬,王唯戒兹!允兹克明,乃罔不休。”
“唯治乱在庶官。官不及私昵,唯其能;爵罔及恶德,唯其贤250。虑善以动,动唯厥时。有其善,丧厥善;矜其能,丧厥功。251唯事事,乃其有备,有备无患。无启宠纳侮,无耻过作非。唯厥攸居,政事唯醇。黩与祭祀,时谓弗钦。礼烦则乱,事神则难。”
2.王曰:“旨哉,说!乃言唯服。乃不良于言,予罔闻于行。”说拜稽首,曰:“非知之艰,行之维艰252。王忱不艰,允协于先王成德;唯说不言,有厥咎。”
说命下
1.王曰:“来,汝说!台小子旧学于甘盘,既乃遁与荒野,入宅于河,自河徂亳,暨厥终罔显。尔唯训于朕志,若作酒醴,尔唯麴蘖;若作和羹,尔唯盐梅。253尔交修予,罔予弃;予唯克迈乃训。”
说曰:“王!人求多闻,时唯建事。学于古训乃有获;事不师古,以克永世,匪说攸闻。唯学逊志,务时敏,厥修乃来。允怀于兹,道积于厥躬。唯教学半254,念终始典于学,厥德修罔觉。监于先王成宪,其用无愆。唯说式克钦承,旁招俊乂,列于庶位。”
2.王曰:“呜呼,说!四海之内咸仰朕德,时乃风。股肱唯人,良臣唯圣。昔先正保衡作我先王,乃曰:‘予弗克俾厥后唯尧舜,其心愧耻,若挞于市。255’一夫不获,则曰:‘时予之辜。’佑我烈祖,格于皇天。尔尚明保予,罔俾阿衡256专美有商。唯后非贤不乂,唯贤非后不食。其尔克绍乃辟于先王,永绥民。”说拜稽首,曰:“敢对扬天子之休命!”
[《商书》(八),古文《尚书》]