寿安公主出降
寿安公主出降①
妫水闻贞媛② ,常山索锐师③ 。昔忧迷帝力④ ,今分送王姬⑤ 。事等和强虏,恩殊睦本枝⑥ 。四郊多垒在⑦ ,此礼恐无时⑧ 。
【题解】
首联谓绛王悟之女贞纯淑美,成德军节度使王元逵以盛兵求娶公主。
颔联谓昔时王廷凑为乱不知恩德,朝廷忧虑不已;如今王元逵识礼法,大唐皇帝正应当将公主嫁给他。颈联谓寿安公主下嫁,简直与汉朝的和亲没有两样;文宗皇帝对元逵的恩遇之隆甚至远远超过对宗室嫡庶的亲厚。尾联谓唐王朝面临藩镇割据的环境,以王姬下嫁之礼讨好镇帅,只能丧失王朝的威信。因为今非昔比,尧降二女于舜的清明时代与当前形势根本不同。义山愤慨诸镇跋扈,深忧王室不振,因作此篇,出言委婉,讽意自深,结句是对文宗的警告。
【注释】
①寿安公主:宪宗之子绛王悟之女。成德军节度使王元逵,识礼法,岁时贡献如职,文宗悦之。开成二年六月丁酉,以王元逵为驸马都尉,诏尚绛王悟女寿安公主。出降:下嫁。降音绛。
②妫水:在今山西永济县南,源出历山,西流入河。相传舜娶尧帝二女,居于妨水之内。贞媛:纯良淑女,此指尧帝二女。媛读院。
③常山:郡名。治所在元氏,属河北道,唐天宝、至德时,改恒州为常山郡,成德节度使治恒州。索:娶也,古人谓娶妇为索妇。
④迷帝力:元逵之父王廷凑凶悖不仁,为节度使时,不感朝廷恩德,而朝廷不能制之。《汉书·张耳陈余传》:“(耳)子敖嗣立。高祖过赵,赵王礼甚卑,高祖甚慢之。赵相贯高怒曰:‘请为王杀之。’敖曰:‘君何言之误!先王亡国,赖皇帝得复国,德流子孙,秋毫皆帝力也。’”
⑤分:甘愿。
⑥本枝:嫡系子孙与旁系子孙。
⑦四郊多垒:谓蕃镇割据。《礼记·曲礼上》:“四郊多垒,此卿大夫之辱也。”
⑧此礼无时:礼不当其时也。《礼记·檀弓》:“有其礼,无其财,君子弗行也。有其礼,有其财,无其时,君子弗行也。”