玄微先生
玄微先生①
仙翁无定数② ,时入一壶藏③ 。夜夜桂露湿④ ,村村桃水香⑤ 。醉中抛浩劫⑥ ,宿处起神光⑦ 。药裹丹山凤⑧ ,棋函白石郎⑨ 。弄河移砥柱⑩ ,吞日倚扶桑(11) 。龙竹裁轻策(12) ,鲛绡熨下裳(13) 。树栽嗤汉帝(14) ,桥板笑秦皇(15) 。径欲随关令(16) ,龙沙万里强(17) 。
【题解】
一二句谓玄微仙翁精于道术,能似壶公伸缩变化。三、四句谓壶中别有天地,桂露飘香,桃花泛水,真世外桃源也。五、六句谓其醉酒而不知世上经过多少沧桑巨变,宿处神光照射有如白昼。七、八句谓其服仙药,下围棋。九、十句谓其法术无边,画地为江河,倚扶桑而吞日精。十一、十二句谓其将龙竹裁做马鞭,任其所往;以鲛绡制作下裳,轻如雾縠。十三、十四句谓其嘲笑汉武帝之植蟠桃,秦始皇之架石桥,轻蔑帝王的作为。末谓其直欲随老子及关令尹西行,出流沙而登仙。本篇是应酬之作,对玄微先生的导引之术推崇备至,全是一片赞美之声。
【注释】
①玄微先生:未详何人,当系道士。
②无定数:无定准。谓变化莫测也。
③一壶:《后汉书·方术传》:“费长房为市吏,有卖药老翁悬一壶于肆头,及市罢,辄跳入壶中。”《云笈七签》:“鲁人施存遇云台治官张申,常夜宿壶中,中有天地日月,自号壶天。”施存,孔门弟子。张申即费长房之师。
④《洞冥记》:“酆过国献能言之龟。东方朔曰:‘惟桂露以饮之,置之通风之器。’”
⑤王维《桃花源诗》:“春来遍是桃花水,不辨仙源何处寻。”暗用桃源事。
⑥浩劫:佛家称天地由成、住至坏、空为一劫。破坏只是劫的一个阶段。
⑦《汉书·礼乐志》:“用事甘泉圜丘……昏祠至明;夜常有神光如流星,止集于祠坛。”
⑧《汉武内传》:“仙之上药有九色凤颈,次药有蒙山白凤之肉。”又见《丹丘》注。
⑨棋函:藏棋子的匣子。白石郎:《述异记》;“晋王质入山,见二童子石室中围棋,坐观之,及起,斧柯已烂矣。”此指白石制成的棋子。
⑩《西京杂记》:“鞠道龙说淮南王:‘方士能画地为江河。”’砥柱:亦名三门山,原在今河南三门峡市东北黄河中,河水至此分流,包山而过,山见水中若柱,故名砥柱。今因修三门峡水库,山已不见。
(11)扶桑:神木名,传说日出其下。又见《李肱所遗画松诗》注。《真诰》:“欲得延年,日出二丈,正面向之,鼻吸日精。”又曰:“太虚真人以月五日夜半时,存日象在心中。日从口人,使照一心之内。”
(12)龙竹:《后汉书·费长房传》:“长房辞归,翁与一竹杖,曰:‘骑此任所之,则自至矣。既至可以杖投葛陂中也……’长房乘杖,须臾来归……即以杖投陂,顾视则龙也。”策:马鞭。
(13)鲛绡:传说为海上鲛人所织之绡。又见《七月二十八日夜与王郑二秀才听雨后梦作》注。
(14)树栽:指汉武帝栽桃故事。《汉武内传》说,西王母献蟠桃与汉武帝,帝食辄收其核。王母问帝,帝曰欲种之。”母曰:“此桃三千年一生实,中夏地薄,种之不生。”
(15)桥板:《水经注》引《三齐略记》曰:始皇于海中作石桥,海神为之竖柱。李白《永王东巡歌》:“祖龙浮海不成桥。”
(16)关令:《史记·老子传》:“居周久之,见周之衰,乃遂去。至关,关令尹喜曰:‘子将隐矣,强为我著书。’于是老子乃著书上下篇,言道德之意五千余言而去,莫知其所终。”《列仙传》:“老子西游,喜先见其气,知有真人当过,物色而遮之……与老子俱游流沙……莫知其所终。”
(17)龙沙:古时指我国西北边陲及沙漠地区。《后汉书·班超传赞》:“坦步葱、雪,旭尺龙沙。”注:“葱岭、雪山,白龙堆沙漠也。”强:余也。