商於
0字 下载全书
商於①
商於朝雨霁,归路有秋光。背坞猿收果② ,投岩麝退香③ 。建瓴真得势④ ,横戟岂能当⑤ ?割地张仪诈⑥ ,谋身绮季长⑦ 。清渠州外月⑧ ,黄叶庙前霜⑨ 。今日看云意,依依入帝乡⑩ 。
【题解】
一二句谓己北归已至商於,早晨雨过天晴,秋阳下启程登路。三四句谓商山上有收果之猿、投岩之麝。此就传说而言,未必当时亲见。五六句写此处形胜自古为兵家必争之地。七八句谓张仪曾以割让商於之地欺骗楚怀王,绮里季却隐居商山以保其身。此言人情多诈,宜乎退隐。九十句写商州城外之清渠映照明月,四皓庙前之霜叶一片金黄。此言商於是隐居的好地方,对自己有很大的吸引力。末谓仰看浮云缓缓北移,我亦渐近长安。
【注释】
①商於:古商於之地在今陕西商南县,河南淅川县、内乡县一带。义山北归必经之地。
②坞:四面高中间低的谷地。
③麝退香:胡震亨注引《谈苑》:“商、汝山中多鹿,绝爱其胳,每为人所逐,势且急,即自投高岩,举爪裂出其香。就絷而死,犹拱四足以保其脐。”
④建瓴:《史记·高祖本纪》:“(秦中)地势便利,其以下兵于诸侯,譬犹居高屋之上建瓴水也。”瓴,盛水瓶。居高屋之上而倒瓶水,其势不可当也。
⑤横戟:《战国策·齐策》:“齐王建入朝于秦,雍门司马横戟当马前,曰:‘王何以去社稷而入秦?’王不听,遂入秦。”二句专写秦得地势,一夫当关,万夫莫开。
⑥张仪诈:《史记·张仪传》说,张仪说楚能闭关绝齐,请献商於之地六百里。”楚果绝齐求地,仪诈称六里。
⑦绮季:绮里季,商山四皓之一。四皓,见《四皓庙》注。四皓畏秦始皇暴政,隐于商洛地肺山以待天下定。
⑧州:商州。
⑨庙:四皓庙。
⑩帝乡:仙境。借指帝京。