题道靖院,院在中条山,故王颜中丞所置,虢州刺史舍官居此,今写真存焉
题道靖院,院在中条山,故王颜中丞所置,虢州刺史舍官居此,今写真存焉①
紫府丹成化鹤群② ,青松手植变龙文。壶中别有仙家日③ ,岭上犹多隐士云。独坐遗芳成故事④ ,搴帷旧貌似元君⑤ 。自怜筑室灵山下⑥ ,徒望朝岚与夕曛⑦ 。
【题解】
本篇是义山游中条山道靖院时的作品。此道教寺院是王颜建置。徐逢源曰:“英华(《文苑英华》)有权德舆《中岳宗元先生吴尊师集序》云:‘太原王颜常悦先生之风,自先生化去三岁,颜为御史中丞,类斯遗文上献。’即此人也。颜固好道矣。”据此,王颜任中丞之先已建道院,虢州刺史吴宗元舍官居此并在此道院仙逝,三年后,王颜始为御史中丞。首联谓刺史早已仙升,中丞也已故去,手种青松,皮似龙鳞,亭亭如盖也。颔联谓院中、岭上,别有洞天,至今令人生隐逸、求仙之念。颈联谓独坐院中追思刺史、中丞之风范,心知已成往事;掀开帷幔凝视刺史遗像,颇似元君神像也。末联谓己自爱,筑室于中条山下(指永乐旧居),未能如刺史之高蹈,虚望灵山朝夕之云烟,能无愧乎?此亦退居永乐时所作。
【注释】
①中条山:在今山西永济县东南十五里。西华岳,东太行,此山居中,故曰中条。道靖院居山中,文宗时,道士邓太玄炼丹于此。王颜好道术,于山中建此道院。颜为御史中丞,太原人。永乐县隶属虢州。写真:绘画的人物肖像。
②紫府:天上神仙居所。丹成:炼丹成功。化鹤:《搜神后记》说,辽东人丁令威学道成仙,千年后化鹤归辽。龙文:松皮如龙鳞,以龙状松,习见语也。
③壶中:《后汉书·方术传》:“费长房为市吏,有卖药老翁悬一壶于肆头,及市罢,辄跳入壶中。”《云笈七签》:“鲁人施存遇云台治官张申,常夜宿壶中,中有天地日月,自号壶天。”施存,孔门弟子。张申即费长房之师。壶中,指道院;岭上,指中条山。
④遗芳:此处指留下的美好名声和事迹。庄忌《哀时命》:“廓落寂而无友兮,谁可玩此遗芳?”
⑤搴帷:撩起帷帐。元君:道教神仙名。道书中有太素三元君。
⑥自怜:自爱。灵山:仙山,指中条山。
⑦曛:落日余晖。